Trung Quốc cần hành xử như một quốc gia có trách nhiệm

Vi phạm Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông Ngày 4/11/2002, tại Phnom Penh (Campuchia), ASEAN và Trung Quốc đã ký DOC. Dù rằng chưa đạt được mục tiêu mà ASEAN trông mong là một “Bộ lề luật ứng xử” (COC) mang tính buộc ràng, nhưng DOC vẫn được coi là một bước ngoặt trong vấn đề Biển Đông. Thật đáng tiếc, là một nước lớn, một bên ký DOC song chừng như Trung Quốc “quên” mất nghĩa vụ của một bên đối tác, chỉ nói mà không làm gì đối với tiến trình xây dựng lòng tin tại Biển Đông, điều mà Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và Hội đồng hiệp tác an ninh châu Á - thái hoà Dương (CSCAP)… đang thay đạt được. Trung Quốc vẫn duy trì quan điểm không đồng thuận với vấn đề về chủ quyền trên Biển Đông; và cũng không thật tình về vấn đề phát triển chung các nguồn tài nguyên ở khu vực này. Chẳng những thế, kể từ sau khi cùng ASEAN ký DOC, Trung Quốc còn tiến hành hàng loạt hành động gây lo ngại đối với một số nước khác như: Củng cố cơ sở pháp lý của các yêu sách và đẩy mạnh tuyên truyền về chủ quyền trên Biển Đông; tăng cường các hoạt động trên thực địa nhằm khẳng định chủ quyền và quyền kiểm soát; tăng cường lực lượng hải quân và diễn tập quân sự trên Biển Đông; đẩy mạnh các hoạt động khai phá tài nguyên biển, triển khai lực lượng duy trì pháp luật ngư chính trên biển… Tàu Trung Quốc 44001 kèm sát tàu CSB Việt Nam 4032. Ảnh: Công Định - Hữu Trung/ TTXVN Bất chấp sự phản đối của Việt Nam và sự lên án của dư luận quốc tế về việc công bố bản đồ “đường lưỡi bò” và những hành động của Trung Quốc trên Biển Đông thời kì gần đây, Trung Quốc hình như “miễn nhiễm” với những phản ứng này, thậm chí còn công khai hơn trong việc công bố chủ quyền trên Biển Đông và đẩy mạnh các hoạt động quân sự, làm cho tình hình Biển Đông càng thêm phức tạp. Việc hạ đặt giàn khoan Hải Dương - 981 là bước leo thang mới nhằm hiện thực hóa yêu sách “đường lưỡi bò”, biến Biển Đông thành “ao nhà” của Trung Quốc. Việc Trung Quốc đưa các tàu chiến, máy bay quân sự hộ vệ giàn khoan, chủ động đâm va, dùng vòi rồng cản phá các tàu cảnh sát biển, kiểm ngư đang làm nhiệm vụ của Việt Nam, tàu cá của ngư dân đang hoạt động trong vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam là hành động hoàn toàn sai lầm, sử dụng vũ lực biến hải phận không tranh chấp thành hải phận tranh chấp nhằm “cùng nhau khai thác” trên vùng biển của nước khác và tạo thế có lợi cho việc đàm phán với Việt Nam (nếu có) trong ngày mai. Vi phạm thỏa thuận giữa hai nước Hành động của Trung Quốc đã vi phạm “Thỏa thuận về những nguyên tắc căn bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển” giữa Việt Nam và Trung Quốc do lãnh đạo hai nước đã ký năm 2011. Theo đó, hai nước đồng tình lấy đại cục quan hệ hai nước làm trọng, khởi hành từ tầm cao chiến lược và toàn cục, dưới sự chỉ đạo của phương châm 16 chữ và tinh thần 4 tốt. Kiên trì thông qua hội thương hữu nghị, xử lý và giải quyết thỏa đáng các vấn đề trên biển, làm cho Biển Đông trở thành vùng biển hòa bình, hữu nghị, hợp tác, đóng góp vào việc phát triển quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc, góp phần duy trì hòa bình và ổn định khu vực; trên ý thức quý trọng đầy đủ chứng cớ pháp lý và xem xét các nhân tố hệ trọng khác như lịch sử..., Song song chiếu cố đến quan ngại hợp lý của nhau, với thái độ xây dựng, vắt mở mang nhận thức chung, thu hẹp dị đồng, không ngừng thúc đẩy tiến trình thương thảo. Cứ chế độ pháp lý và nguyên tắc được xác định bởi pháp luật quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển, vắt độ giải pháp căn bản và lâu dài mà hai bên đều có thể bằng lòng được cho các vấn đề tranh chấp trên biển. Trong tiến trình thương thảo vấn đề trên biển, hai bên nghiêm chỉnh tuân thỏa thuận và nhận thức chung mà lãnh đạo cấp cao hai nước đã đạt được, thực hiện nghiêm túc nguyên tắc và tinh thần của DOC. Đối với tranh chấp trên biển giữa Việt Nam – Trung Quốc, hai bên giải quyết phê chuẩn đàm phán và hiệp thương hữu nghị. Nếu tranh chấp liên quan đến các nước khác, thì sẽ hiệp thương với các bên tranh chấp khác trong tiến trình khoảng giải pháp cơ bản và lâu dài cho vấn đề trên biển, trên tinh thần quý trọng lẫn nhau, đối bình đẳng, cùng có lợi... Trước những hành động mang tính ngược ngạo và cách hành xử “cá lớn nuốt cá bé” của Trung Quốc, xuất hành từ tầm cao chiến lược quan hệ giữa hai Đảng và hai quốc gia, Việt Nam đã kìm nén và chủ trương giải quyết mọi bất đồng một cách hòa bình. Là một nước lớn trong khu vực, 1 trong 5 ủy viên trực Hội đồng Bảo an liên hiệp quốc, Trung Quốc cần tuân thủ luật pháp quốc tế và hành xử như một quốc gia có nghĩa vụ đối với hòa bình và an ninh khu vực, một đối tác có bổn phận với các cam kết quốc tế và khu vực. Đối với vụ việc này, Việt Nam yêu cầu Trung Quốc phải rút ngay giàn khoan, tàu chiến, tàu công vụ, tàu cá ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm đất liền của Việt Nam và không được tái diễn các hành động hao hao trong ngày mai. Đại tá, Thạc sỹ Vũ Khanh Chuyên gia nghiên cứu quốc tế